آنچه دیگران می خوانند:
یک نت ـ موضوع اربعين و بازگشت اسراي کربلا در روز بيستم ماه صفر سال 61 هجري به کربلا،از جمله موضوعاتي است که اقوال متفاوتي پيرامون آن وجود دارد، از ديدگاه بسياري از صاحب نظران و مورخان شيعه و اهل سنت، مبناي تاريخي چنين بزرگداشتي، ورود اهل بيت به کربلا در اولين اربعين حسيني (سال 61 هجري) و دفن سرهاي مطهر شهيدان بويژه سر مقدس امام حسين (عليه السلام) در کنار پيکرهاي مطهر آنهاست.
جمعي اندک از مورخان و صاحبنظران نيز بر اين عقيده اند که نظريه ياد شده از اعتبار تاريخي لازم برخوردار نيست، بلکه مبناي بزرگداشت اين روز ورود جابر و عطيه به کربلاست.
از آنجا که دفن سر مطهر در کربلا قطعا به دست مبارک امام سجاد (عليه السلام) انجام شد و ورود ايشان به همراه سرهاي مطهر شهدا به کربلا نيز فقط در بيستم صفر بود و هيچيک از مورخان شيعه و سني قائل نشده اند که سرهاي مطهر - مخصوصا سر مطهر امام حسين (عليه السلام) - به وسيله کسي غير از امام سجاد (عليه السلام) دفن شده و يا اين که امام سجاد (عليه السلام) در غير بيستم صفر سال 61 بري دفن سرهاي مقدس به کربلا آمده باشد، از اين رو اعتراف و تصديق به دفن سر مطهر امام حسين (عليه السلام) در کربلا توسط امام سجاد (عليه السلام) در روز بيستم صفر خود گواه و شاهدي است صادق و عالي بر آمدن اهل بيت (عليه السلام) در روز اربعين به کربلا.
تعدادي از علمايي که به صحت واقعه اربعين تصريح کرده اند عبارتند از:
1- ابو مخنف - لوط بن يحيي - معاصر با امام حسين (عليه السلام) (1)
2- شيخ صدوق، (متوفي سال 381ق.) :
«امام سجاد (عليه السلام) با اهل بيت (عليه السلام) و سرهاي مطهر شهيدان از دمشق خارج شد و سرهاي مقدس را در کربلا دفن کرد» . (2)
هر چند ايشان تصريح نکرده اند که ورود اهل بيت (عليه السلام) در روز اربعين سال 61 ق. بوده است اما از آنجا که هيچ کس زمان ديگري را در تاريخ، براي ورود اهل بيت (عليه السلام) به کربلا به ثبت نرسانده است، در نتيجه ورود امام سجاد (عليه السلام) به همراه اهل بيت به کربلا، در روز اربعين سال 61 ق. بوده است.
3- علم الهدي سيد مرتضي (متوفي 436ق.) مى نويسد:
«ان راس الحسين (عليه السلام) اعيد الي بدنه في کربلا» (3)
يعني: همانا سر مطهر امام حسين (عليه السلام) در کربلا به پيکر مقدس آن حضرت، عودت داده شد.
4- ابوريحان بيروني، محقق و رياضيدان شهير (متوفي 440ق.) در کتاب نفيس خود «الآثار الباقية» چنين مى گويد:
«و في العشرين رد راس الحسين (عليه السلام) الي جثته حتي دفن مع جثته و فيه زيارة الاربعين و هم حرمه بعد انصرافهم من الشام» (4)
يعني: سر مقدس امام حسين (عليه السلام) در بيستم صفر به جسد مطهر امام برگردانده و با پيکرش دفن گرديد. زيارت اربعين در خصوص اين روز است. اهل بيت (عليه السلام) نيز بعد از مراجعت از شام اين روز را حرمت نهادند.
پس ايشان تصريح مى کند که ورود اهل بيت (عليه السلام) به کربلا پس از بازگشت از سفر شام بود نه قبل از رفتن به شام که مرحوم شعراني ترجيح مى دهد.
5- شيخ طوسي (متوفي 460ق.) علت سنت شدن زيارت امام حسين (عليه السلام) در اربعين را تنها انجام مراسم تدفين سرهاي مطهر امام (عليه السلام) و ساير شهدا در کربلا مى داند. (5)
6- شيخ فتال نيشابوري (متوفي 508ق.) مى گويد:
«خرج علي بن الحسين (عليه السلام) بالنسوة و رد راس الحسين (عليه السلام) الي کربلا» (6)
يعني: امام سجاد (عليه السلام) به همراه اهل بيت (عليهم السلام)، سر امام حسين (عليه السلام) را به کربلا بازگرداند.
7- عماد الدين طبري آملي (متوفي اوايل قرن ششم) . (7)
8- شيخ شهيد طبرسي در سال 508ق. (8)
9- ابن شهر آشوب (متوفي سال 588ق.) در مناقب اعاده سر مطهر به بدن را ذکر کرده است. (9)
10- علامه شهير و مورخ کبير، سبط ابن الجوزي از علامي بزرگ اهل سنت (متوفي سال 654ق.) چنين مى گويد:
«الاشهر انه رد الي کربلا فدفن مع الجسد» . (10)
يعني: بنا بر نظر مشهورتر، سر امام حسين (عليه السلام) به کربلا بازگردانده و با پيکرش دفن گرديد.
11- سيد بن طاووس - علي بن موسي بن جعفر - (متوفي 668ق.)، در کتاب لهوف، رجوع اهل بيت (عليه السلام) به کربلا و همچنين دفن سر مطهر در کربلا را نقل کرده، و در کتاب اقبال، (11) لحوق سر مطهر به بدن در روز بيستم صفر را پذيرفته، گر چه در باره آورنده سر مطهر و کيفيت دفن آن سکوت کرده است.
12- شيخ فقيه ابن نما حلي - جعفر بن محمد بن جعفر - (متوفي اواخر قرن هفتم) نسبت به ورود اهل بيت (عليهم السلام) به کربلا و ملاقاتشان با جابر تصريح نموده است. (12)
-----------------------------
پي نوشتها:
(1). مقتل ابو مخنف، به نقل از مرحوم حاج ميرزا حسين نوري، لؤلؤ و مرجان، ص157.
(2). شيخ صدوق، امالي، 1349 ش.، ص168، مجلس 31.
(3). شهيد قاضي طباطبايي، تحقيق اربعين، ص341، چاپ دوم، به نقل از مناقب شهر آشوب، ج2، ص200 و نيز نقل شيخ طبرسي در اعلام الوري، ص250، جبيروت1399ق.
(4) همان، ص344 به نقل از الاثار الباقيه، ص331 چاپ اروپا، و نيز ص22 جدوم به نقل از ترجمه الاثار الباقيه ص392، تهران 1321.
(5). به نقل از مرحوم محدث قمي، نفس المهموم، ص466، و شهيد قاضي، پيشين، ص341.
(6). شيخ فتال نيشابوري، روضة الواعظين، ص230.
(7). بشارة المصطفي، به نقل سيد محسن امين، اعيان الشيعه، ج4، ص47.
(8). اعلام الوري، پيشين، ص250.
(9). به نقل از سيد مقرم، مقتل الحسين، ص469.
(10). شهيد قاضي طباطبايي، تحقيق اربعين، ص342و349 چاپ2، به نقل از تذکرة الخواص، و نيز مقتل مقرم ص470 به نقل از تذکرة الخواص ص150 همچنين اعيان الشيعه ج1، ص626، ق2.
(11). همان. ص588.
(12). مثير الاحزان» ، 1318ق، ص59، به نقل از شهيد قاضي، پيشين، ج2، ص20، و نيز سيد مقرم، پيشين، ص469.
منبع : انجمن گفتگوی دینی