شوهری نماز نخواند و روزه نگیرد، مشرک است؟

یک نت ـ در صورتی که شوهری نماز نخواند و روزه نگیرد، مشرک است؟ و آیا زندگی با چنین فردی اشکال دارد؟ (سوالات و احکام رمضان 94)

پاسخ: نماز نخواندن افراد به دو صورت متصور است: 

گاهي وجوب نماز را منكر است و يا اينكه مي داند نماز از ضروريات دين است. منكر ضروري دين كافر است و مشرك. چنين فردي  شایستگی همسری ندارد.  
   
 اما اگر كسي با اينكه معترف به وجوب نماز است، سستي و كاهلي مي كند و نماز نمي خواند يا گاهي مي خواند و گاهي نمي خواند، اين فرد مشرك نيست. زندگي با او نيز مشكل ندارد. اما بايد با تدابيري مشكل ضعف ايمان و سستي در نماز او را حل كرد.
راهكارهاي عملي قابل ارائه به طور كلي به قرار زير است:

1. براي ترغيب و تشويق به نماز، در آغاز بايستي زير بناهاي فكري همسرتان را مورد بررسي قرار داده و در اصلاح آن بكوشيد. ديدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستي، انسان، معاد و ... اموري است كه داراي نتيجه مستقيم بر عملكرد فرد است. پس بايد به تقويت و اصلاح اين مباني كوشيد. 

2. نماز، عملي است كه در مجموعه عقيده توحيدي، داراي معنا و فلسفه است. انسان طبق فطرتش همواره به چيزي كه برايش اهميت دارد، توجه و اهتمام ميورزد. يكي از دلائل مهم اهمال در به جا آوردن نماز، عدم شناخت فلسفه نماز است. امام علي (ع)ميفرمايد: "الناسأعداء ما جهلوا»(1) انسان ها دشمن چيزي هستند كه به آن جهل دارند". از اين رو لازم است با استفاده از آيات و روايات، ايشان را به فلسفه نماز آشنا سازيد كه عبارتند از:
1. ياد خدا.

2. مغفرت.

3. باز دارنده از گناه.

4. پرورش فضائل.

5.شكر و سپاساز نعمتها

6. تقويت اراده.

3. در هيچ يك از مراحل ارشاد و راهنمايي از برخورد نيك و ملاطفت آميز و احترام نهادن دور نشويد. 

 با فشار و اجبار نمي توان كسي را  هدايت نمود. چه بسا تأثير منفي آن بيش تر از هدايت گردد. 

4. تبليغ عملي داشته باشيد. يعني بايد آثار خواندن نماز، مانند دوري از گناهان، داشتن اخلاق نيكو، كمك به دوستان و وفاداري و فداكاري، پاكيزه بودن در ظاهر و باطن، اعمال نيك و شايسته و برخورد خوب و... ، در رفتار و كردار و گفتارتان نمايان باشد. تبليغ عملي موثرتر از تبليغ زباني است.  به نماز اول وقت خود اهميت دهيد و مقيد باشيد در اول وقت نمازتان را بخوانيد.

از نظر شرعي  وظيفه داريد كه با اخلاق نيك و زبان ملايم او را نصيحت كنيد. امر به معروف و نهي از منكر كنيد. كار را به دعوي و مجادله نرسانيد. فقط به تذكر و نصيحت با اخلاق نيك و بدون خشونت اكتفا كنيد. روشن است كه امر به معروف براي تبديل به وضعيت بهتر و نيكوتر است. پس اگر  تا به حال چند بار تذكر داده ايد، و گفتن شما تاثيري نداشت، تكليفي ديگر نداريد. بهتر است مدتي در اين باره با ايشان گفتگو نكنيد. چون اگر با تندي روي اين مسئله پا فشاري كنيد، ممكن است لج بازي كند و ديگر به حرف هاي شما توجه نكند. هميشه با زبان نمي توان افراد را اصلاح كرد. 

 سعي كنيد از اين به بعد از توصيه و نصيحت- كه نوعي نگاه از بالا به پايين ميباشد - در مورد نماز و مسايل ديگر به همسرتان كه باعث موضعگيري منفي وي ميشود، بپرهيزيد، زيرا اثر معكوس خواهد داشت و شما را از انجام اقدامات بعدي محروم ميسازد.

تلاش نماييد از زير نظر گرفتن و كنترل رفتارهاي او براي مدتي بپرهيزيد. وانمود كنيد ديگر حساسيت سابق را نسبت به رفتار او نداريد و به يك نحوي اعتماد سابق را به او پيدا كردهايد. اما خوش رفتاري و نيكي و احسان نسبت به او را بيش تر كنيد. به گونه اي با همسر خود رفتار كنيد كه  جذب اخلاق شما گردد.

سستي  مسلمان در نماز مي تواند علت هاي مختلفي داشته باشد. بدون آن كه همسر تان متوجه شود ، علت يابي كنيد، زيرا نماز عملي است كه در مجموعه عقيده توحيدي، داراي معنا و فلسفه خاصي است. انسان طبق فطرتش همواره به چيزي كه برايش اهميت دارد، توجه و اهتمام ميورزد. يكي از علل ترك نماز يا سستي در انجام آن عدم آشنايى با فلسفه نماز است. اگر انسان بداند چرا نماز مي خواند و نماز چه آثاري و بركاتي در زندگي دنيا و آخرت او دارد و ترك نماز چه عواقب و نتايجي خواهد داشت، قطعا نماز را ترك نخواهد كرد. 
5. هر شخصي يك نقطه پذيرش و به قول معروف «رگ خوابي» دارد. 

سعي كنيد اين رگ خواب و نقطه پذيرش را به دست آوريد. از اين كانال وارد شويد و هدف خود را تعقيب كنيد. به صرف اين كه بايد شخصي را هدايت كرد، بسنده نكنيد، بلكه با مطالعه روي خصوصيات وي، راه نفوذ در او و جلب نظر او را به دست آوريد و اقدام كنيد. 
 زن و شوهر مي‏توانند نقش‏آفريني حياتي گسترده‏اي بر يكديگر داشته باشند. البته كيفيت و ميزان اثرگذاري و اثر پذيري‏ها بسيار متفاوت است. آنچه در اين جا با اهميت مي‏باشد، داشتن درك روان‏شناختي ژرف و درستي از طرف مقابل است.

 دقيقاً بايد راه‏هاي نفوذ و تأثيرگذاري بر همسر خود را بشناسيد. متناسب با آن برنامه‏ريزي كنيد. بدون داشتن چنين دركي چه بسا بسياري از زحمات شما بي‏نتيجه يا كم ثمر خواهد بود. بنا بر اين اگر شوهر شما خودگرا و منطق‏پذيراست، بايد با زباني بسيار منطقي و مستدل او را قانع سازيد. اگر فردي نصيحت و انذارپذير است، بايد بيش تر بر جنبه‏هاي عقوبتي ترك نماز و روايات و حكايات وارده در اين مورد با او سخن گوييد. اگر احساس مي‏كنيد با محبت بيش تر مي‏توانيد او را به سوي خدا بكشانيد، بايد از همين طريق وارد شويد. اگر راه‏هاي ديگري بر او مؤثر است تا جايي كه با احكام شرع انطباق دارد، از آن راه‏ها استفاده كنيد.

 6. بيان تأثيرات منفي ترك نماز و روزه و استفاده از روايات بيان شده توسط اهل بيت (ع) در اين زمينه بسيار موثر است. به خصوص اگر به روش غيرمستقيم ارائه گردد و موجب تنبه و موعظه كردن را فراهم سازد. يعني غير از ارائه شناخت بايد در صدد موعظه گري و تنبه قلبي وي نيز برآييد. با ترس و بيم دادن از عذاب اخروي و پيامدهاي منفي ترك نماز و روزه دل او را از غفلت آزاد سازيد.

پي نوشت:
1. علامه مجلسي، بحارالانوار، مؤسسه الوفا، بيروت، 1404 ه ق، ج1، ص 219.